του Αρχιμανδρίτου Ιωακείμ Οικονομίκου
Σε μια εφημερίδα μεγάλη εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας, διάβασα ένα άρθρο πού το υπογράφει ο δημοσιογράφος Φάνης Καλαντζής, και έχει ως θέμα του την Ελληνική Γλώσσα και κατά πόσο σήμερα αυτή η γλώσσα μιλιέται σωστά από τα νέα κυρίως παιδιά.
Είναι αλήθεια ότι αυτό το άρθρο με προβλημάτισε και γι’ αυτό θα ήθελα να πώ μερικές σκέψεις μέσα από την στήλη του
«Βήματος της Εκκλησίας» πού φιλοξενείται στην έγκριτη εφημερίδα «Ολύμπιο Βήμα», μήπως τελικά αφυπνιστούμε κι εμείς οι νεοέλληνες και καταλάβουμε ότι η γλώσσα μας, είναι η γλώσσα του μέλλοντος.
Ο λαός μας έχει μια ιδιαίτερη ευλογία από τον Θεό. Είναι αυτός πού αν και πέρασε μεγάλες περιπέτειες και συμφορές, είδε όμως και ημέρες δοξασμένες, έχει ένα προνόμιο έναντι όλων των άλλων λαών πού έζησαν ή ζούν ακόμα στον Πλανήτη αυτό. Και αυτό είναι η γλώσσα. Η Ελληνική Γλώσσα, είναι η μόνη πού από την εμφάνισή της μέχρι σήμερα, συνεχίζει να μιλιέται αδιάκοπα για χιλιάδες χρόνια. Είναι η γλώσσα πού έχει τέτοια πληρότητα αφού μπορεί να εκφράσει τα πάντα με μια λέξη, αλλά και να εκφράσει ένα αντικείμενο με πολλά ουσιαστικά ή και επίθετα ακόμα.
Η εξέλιξη της γλώσσης ήταν σταδιακή, χωρίς όμως να χάσει τίποτα από την ταυτότητά της και την υφή της. Από τα Ομηρικά έπη, περνά στην περίφημη Αττική διάλεκτο, όπου αποτελεί το αποκορύφωμα της Γλώσσης. Για να έλθει ο Μέγας Αλέξανδρος ο Μακεδών, ο μεγάλος αυτός Στρατηλάτης πού με τη εκστρατεία του έκανε γνωστή σε όλο τον κόσμο την Ελλάδα, με τον γνωστό Ελληνιστικό πολιτισμό πού δημιούργησε, πού αποτέλεσε την βάση και το εφαλτήριο για το Χριστιανισμό, με την Ελληνική γλώσσα πού ονομάστηκε Ελληνιστική Κοινή, αφού ουσιαστικά ήταν η γλώσσα όλου του τότε γνωστού κόσμου, αφού σε αυτή μεταφράστηκε η Παλαιά Διαθήκη, αλλά και σε αυτήν γράφτηκαν τα Ευαγγέλια, οι Πράξεις και οι Επιστολές του Παύλου.
Μετά τον πρόωρο θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και τον χωρισμό της Αυτοκρατορίας του σε διάφορα Βασίλεια όπως της Μακεδονίας, της Περγάμου, των Σελευκιδών, και των Πτολεμαΐων, η γλώσσα συνέχισε να παίζει εξέχοντα ρόλο στην ζωή των κατοίκων. Ακόμα και μετά την κατάλυση των Ελληνικών Βασιλείων από την Ρώμη και την δημιουργία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η Ελληνική γλώσσα επιβίωσε και διασώθηκε. Για να έρθει λίγους αιώνες ο Μέγας Κωνσταντίνος και να ιδρύσει την Ρωμαίϊκη Αυτοκρατορία, αυτό πού λέμε σήμερα Βυζάντιο, όπου πιά η Ελληνική γλώσσα, ήταν η επίσημη της Αυτοκρατορίας, αλλά και ένα από τα στοιχεία πού χαρακτήριζαν το Βυζάντιο Ελληνικό.
Τα πάθη όμως και οι περιπέτειες δεν σταματούν εδώ. Αφού ήρθε μια ημέρα πού όλα τα πλάκωσε η σκλαβιά, και εννοώ τα χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Τούρκους το 1453. Η γλώσσα όμως δεν χάθηκε και δεν εξαφανίστηκε από τον τόπο όπου την γέννησε αλλά και από όλο το σκλαβωμένο Γένος, διότι αν και δεν υπήρχαν οι θεσμοί του Κράτους να την κρατήσουν, υπήρχαν άλλοι θεσμοί πού όχι μόνο κράτησαν, αλλά και αύξησαν αυτήν γλώσσα. Και εννοώ βεβαίως την Εκκλησία με τα λειτουργικά της βιβλία το ψαλτήρι και την Παρακλητική, το κρυφό σχολειό πού εμφανίζεται σε κάποιες περιοχές, στα δύσκολα και σκοτεινά χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Και όταν εννοώ σκοτεινά, αναφέρομαι στους δύο πρώτους αιώνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δηλαδή τον 15ο και 16ο αιώνα, ασχέτως εάν αμέσως μετά από την Άλωση ο Πατριάρχης Γεννάδιος Σχολάριος ίδρυσε στην Κωνσταντινούπολη την Πατριαρχική Ακαδημία, αυτή πού σήμερα είναι γνωστή ως Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή.
Και ερχόμαστε στο σήμερα, στην εποχή της τεχνολογίας και της επιστήμης. Παρότι όλα αυτά προχώρησαν, δυστυχώς τα παιδιά στη Ελλάδα τα Ελληνόπουλα, η ελπίδα και η απαντοχή του Ευσεβούς Γένους μας, κινδυνεύουν να χάσουν αυτό πού το σεβάστηκαν οι αιώνες, την Ελληνική Γλώσσα. Τα παιδιά μας και εννοώ τα παιδιά πού πηγαίνουν σχολείο, πού σπουδάζουν, δεν γνωρίζουν δυστυχώς άριστα ή έστω πολύ την Ελληνική Γλώσσα. Γνωρίζουν απταίστως Αγγλικά ή Γαλλικά ή οποιαδήποτε άλλη γλώσσα, αλλά δεν γνωρίζουν τα Ελληνικά, και αυτό είναι λυπηρό. Κατά την επίσημη επίσκεψη του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου μας κ. Βαρθολομαίου στην Αμερική τον Μάρτιο του 2002, επισκέφτηκε και την Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού στην Βοστώνη. Στην ομιλία του πού απηύθυνε στους φοιτητές τόνισε ιδιαιτέρως την σπουδαιότητα της Ελληνικής Γλώσσης, λέγοντας χαρακτηριστικά τα εξής: «Ώστε πρέπει να αναδεχθώμεν τον κόπον να γνωρίσωμεν την γλώσσαν των πρωτοτύπων, την πλουσίαν και ασύγκριτον Ελληνικήν, την οποίαν έχομεν το προνόμιον να έχωμεν ως γλώσσαν των πατέρων ημών, εναποθηκευμένην κατά τινα βιολογικόν τρόπον εις τα γονίδια των κυττάρων μας. Αυτό μας δίδει την δυνατότητα να μάθωμεν αυτήν ευχερέστερον από άλλους, ως θα διαπιστώσωμεν μετά τας πρώτας προσπαθείας και την υπερνίκησιν των αρχικών ψυχολογικών κυρίως δυσχερειών». (Χαιρετισμός του Οικουμενικού Πατριάρχου κυρίου Βαρθολομαίου, προς τους φοιτητάς της Θεολογικής Σχολής του Τιμίου Σταυρού Βοστώνης. 7 Μαρτίου 2002. Περιοδικό ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ, Ιανουάριος-Μάρτιος 2002, σελ. 62). Χρησιμοποιούν σήμερα τα παιδιά το πολύ πεντακόσιες λέξεις για εκφραστούν και αυτές κατακρεουργημένες. Δεν ακούς σήμερα τριτόκλιτα ουσιαστικά. Όλα έχουν γίνει δευτερόκλιτα και πρωτόκλιτα. Και όταν το παιδί δεν γνωρίζει την Ελληνική, είναι φυσικό να μη μπορεί να κατανοεί το ερώτημα των μαθηματικών ή της φυσικής, έστω και αν γνωρίζει το πώς θα λύσει το πρόβλημα. Σε αυτό βεβαίως δεν φταίνε τα παιδιά, διότι αυτά ουσιαστικά είναι τα θύματα. Αυτοί πού φταίνε είναι πρωτίστως οι Κυβερνήσεις, αφού απέκοψαν την Παιδεία από τη γλώσσα. Φταίει κατά πολύ ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, από τον οποίο επηρεάστηκαν και όλοι οι μετέπειτα «Δάσκαλοι του Γένους», δες Κοραής, αλλά και τα μέσα Γενικής Ενημερώσεως, αφού χρησιμοποιούν λέξεις και φράσεις απαράδεκτες με το Συντακτικό και την Γραμματική, όπως για παράδειγμα «ο τάδε έφαγε τον γείτονα για λίγα μέτρα» και άλλα πού είναι λίαν επιεικώς «σκουπίδια». Από έρευνα πού έγινε στην Αμερική και μάλιστα στο Πανεπιστήμιο Ίρβιν της Καλιφορνίας, από την ένθερμη ελληνίστρια
καθηγήτρια Μάκ Ντόναλι με την βοήθεια καθηγητών και σπουδαστών, έχουν καταγράψει μέχρι τώρα στο πρόγραμμα τού Υπολογιστού «Ιβίσκος», μη σας σοκάρει το νούμερο «6.000.000 λέξεις και 78.000.000 λεκτικοί τύποι, την στιγμή πού στην Αγγλική έχουν καταγραφεί μόνο 490.000 λέξεις και 300.000 λεκτικοί τύποι, δηλαδή ως γλώσσα είναι το 1/100 της δικής μας». Οι επιστήμονες έβγαλαν το συμπέρασμα ότι η Ελληνική είναι «μη οριακή γλώσσα», αφού μόνο μέσα από την Ελληνική γλώσσα μπορούν να δημιουργηθούν φράσεις και εκφράσεις πού είναι απαραίτητες στην επιστήμη, στην τεχνολογία, στην πολιτική. Αυτό έκανε το 2002 τον Γάλλο Υπουργό Παιδείας κ. Ζάκ Λάνγκ να θεσπίσει την εισαγωγή της Ελληνικής στις δύο τελευταίες τάξεις όλων των Λυκείων της Γαλλίας, ενώ θεσμοθέτησε και ιδιαίτερο Λύκειο με κατεύθυνση μόνο στην εκμάθηση της Ελληνικής Γλώσσης.
Η Γαλλίδα ακαδημαϊκός Ζακλίν ντε Ρομιγύ, σε μια συνέντευξη πού έδωσε είπε χαρακτηριστικά για την Ελληνική γλώσσα: «Η
γλώσσα που μας χάρισαν οι Έλληνες ,η ελληνική γλώσσα, είναι η βάση ,το στήριγμα, η απαρχή όλων ευρωπαϊκών γλωσσών. Ζητώ μια χάρη από τους Έλληνες, να μη ξεχνούν τα αρχαία Ελληνικά και να μεριμνούν γι’ αυτά, όπως και για την εξέλιξή τους, τα νέα Ελληνικά. Θα πρέπει οι Έλληνες να μην υποκύψουν και να μη χάσουν ή ευτελίσουν την σκέψη τους και την μοναδικότητά τους. Να καταλάβουν ότι η μόνη κουβέντα πού ολόκληρος ο Δυτικός πολιτισμός μπορεί και οφείλει να τους πει είναι «Ευχαριστώ». Άς μη ξεχνάμε ότι πρό ολίγων χρόνων Ισπανοί Ευρωβουλευτές είχαν προτείνει να καθιερωθεί ως η επίσημη γλώσσα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση η Ελληνική και αυτό διότι είχαν μεγάλη αγάπη και εκτίμηση στην γλώσσα μας, άλλο εάν αυτό δεν έγινε αποδεκτό.
Ο διεθνούς φήμης Ισπανός ελληνιστής Φρανσίσκο Άντραδος στο βιβλίο του «Η ιστορία της Ελληνικής γλώσσας», αναφέρει ότι
τα «ελληνικά είναι μια ζωντανή γλώσσα και ότι όλοι μιλούν ελληνικά χωρίς να το καταλαβαίνουν», ενώ η γνωστή Αμερικανίδα ηθοποιός Φέϊ Νταναγουέϊ δήλωσε σε συνέντευξή της σε ελληνική εφημερίδα τον Νοέμβριο του 2001 πώς «πατάτε γερά στα πόδια σας και ταυτόχρονα έχετε ένα βαθύ συναίσθημα. Ακούω τη γλώσσα σας και αναγνωρίζω την ποιότητα της φωνής της Μαρίας Κάλλας».Τέλος ο μεγάλος μας ποιητής και νομπελίστας Οδυσσέας Ελύτης το 1979 στην Στοκχόλμη είπε «Μού δόθηκε να γράψω, αγαπητοί φίλοι, σε μια γλώσσα πού μιλιέται μόνον από μερικά εκατομμύρια ανθρώπων. Παρ’ όλα αυτά μια γλώσσα πού μιλιέται χιλιάδες χρόνια, χωρίς διακοπή και με ελάχιστες διαφορές…Η χώρα μου είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου».
Με αυτές τις λίγες και απλές σκέψεις πού είχα, θέλησα να προβληματιστούμε όλοι μας, κλήρος και λαός άρχοντες και
αρχόμενοι, δάσκαλοι και μαθητές. Το Γένος μας δεν έχει να επιδείξει μεγάλο τεχνολογικό πολιτισμό. Έχει όμως να επιδείξει έναν άλλο πολιτισμό ανώτερο από κάθε τι άλλο, αφού αυτός ο πολιτισμός, ο διαχρονικός, ο αδιάκοπος, με όλες τις εκφάνσεις του, και με την γλώσσα μπορεί σήμερα να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια αυτή κοινωνία πού ζούμε, αρκεί εμείς να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να μην αφήσουμε να χάσουμε όλα αυτά πού χαρακτηρίζουν. Διότι τότε ο κόσμος θα φτωχύνει πραγματικά, αφού δεν θα υπάρχει πιά η πηγή απ’ όπου θα αντλεί το «ύδωρ το ζών» κατά την φράση του Κυρίου μας,για να συνεχίζει την παρουσία του και την ανάπτυξή του.
Στώμεν καλώς στώμεν μετά φόβου.
Αρχιμ. Ιωακείμ Οικονομίκος.
9 Ιανουαρίου 2007
Πηγές και βοηθήματα:
Γιάννης Μήτσιος. «Προβληματισμοί στην εποχή της παγκοσμιοποιήσεως».
Εφημερίδα «Κόσμος του Επενδυτή» Σαββατοκύριακο
6-7 Ιανουαρίου 2007 σελ. 51.
Περιοδικό «Ορθοδοξία» Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ιανουάριος-Μάρτιος 2002.