του Αρχιμανδρίτου Ιωακείμ Οικονομίκου
Η εποχή μας χαρακτηρίζεται ως εποχή των αριθμών. Τα πάντα γίνονται με βάση τους αριθμούς. Για να ζητήσουμε κάτι, για να
κάνουμε μια αγορά, ακόμα και πετρέλαιο να βάλουμε μας ζητούν ή τον αριθμό της ταυτότητος, ή τον αριθμό φορολογικού μητρώου. Αλλά και τα παιδιά πού θα γεννηθούν ή πού ήδη έχουν γεννηθεί παίρνουν και αυτά ένα αριθμό, ο οποίος τους ακολουθεί μέχρι το τέλος αυτής της ζωής. Με αφορμή λοιπόν αυτό το νέο φαινόμενο, θα ήθελα να πω λίγες σκέψεις.
Ο άνθρωπος πλάστηκε με ιδιαίτερη φροντίδα από τον Θεό. Πλάστηκε όπως μας λέει η Αγία Γραφή «κατ’ εικόνα και καθ’
ομοίωσιν Αυτού». Ο άνθρωπος πλάστηκε να ζήσει αιώνια, αλλά συγχρόνως πλάστηκε και ελεύθερος. Πλάστηκε ακόμα ως μια προσωπικότητα μοναδική και ανεπανάληπτη. Αυτά τα ιδιαιτέρα χαρίσματα τον διαφέρει από τα υπόλοιπα κτίσματα και τα υπόλοιπα ζώα. Γι’ αυτό και ο μεγάλος Φιλόσοφος και Μακεδόνας Αριστοτέλης θα πει ότι ο άνθρωπος «είναι ζώον πολιτικόν και κοινωνικόν».
Αυτός όμως ο άνθρωπος, πού δημιούργησε πολιτισμό, πού έχτισε έναν Παρθενώνα και μια Αγιά-Σοφιά, πού κατέκτησε το
φεγγάρι και τα αστέρια, αυτός ο άνθρωπος με την προσωπικότητα και την ελευθερία του, τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει, ή καλλίτερα προσπαθούν να τον αλλάξουν. Προσπαθούν να τον κάνουν να ξεχάσει ότι είναι κάτι το διαφορετικό, ότι είναι αυτεξούσιος, ότι είναι ένα πρόσωπο, και προσπαθούν να τον κάνουν μια μάζα, έναν αριθμό, ένα γρανάζι μέσα στη σύγχρονη μηχανή και κοινωνία.
Αλλά ας δούμε όμως τι είναι μάζα, και κατά πόσο η μάζα ταυτίζεται με τον άνθρωπο. Μάζα είναι η συγκέντρωση μιας
ποσότητος αντικειμένων, χωρίς εσωτερική διάρθρωση και εξωτερική μορφή. Τα μέλη μιας μάζας δεν διακρίνονται το ένα από το άλλο, και στερούνται την ατομικότητα.
Από τα παραπάνω, φαίνεται ότι η μάζα εξαφανίζει κάθε τι το προσωπικό και το ελεύθερο. Αυτό όμως το φαινόμενο τείνει να
γίνει πραγματικότητα στη σημερινή εποχή. Το άτομο, το πρόσωπο, η υπόστασις του καθενός τείνει σιγά-σιγά να χάσει την ιδιομορφία του, την ιδιοσυγκρασία του, την ελευθερία, και την προσωπικότητά του, και γίνεται ένα γρανάζι και ένα νούμερο στην μηχανή της καταναλωτικής κοινωνίας μας. Φαινόμενο αυτής μαζοποιήσεως, είναι και η αστυφιλία. Η συγκέντρωση όλων και περισσοτέρων ανθρώπων στις μεγάλες πόλεις, με μόνο σκοπό την ανεύρεση εργασίας, αλλά και τις καλλίτερες συνθήκες διαβιώσεως. Αυτό όμως οδηγεί τον άνθρωπο στην αφάνεια, στην εργασία η οποία πολλές φορές είναι και διπλή, δεν υπάρχει πια ο ελεύθερος χρόνος για ξεκούραση, για διασκέδαση, για ανάπαυση, αφού όλος ο χρόνος είναι περιορισμένος. Ακόμα αυτή μαζοποίηση των λαών φαίνεται και από το γεγονός ότι όλοι οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων, ζούν σε σπίτια χωρίς προσωπικότητα, χωρίς άνεση, μια όλες σχεδόν οι πολυκατοικίες είναι κακόγουστα χτίσματα. Αλλά σε αυτή την μαζοποίηση δυστυχώς συμβάλλουν και τα μέσα ενημερώσεως. Ακόμα και αυτή η φράση «Μέσα Μαζικής
επικοινωνίας», ή «Μέσα Μαζικής μεταφοράς» αποδεικνύει την αλήθεια. Η μάζα ποτέ δεν μπορεί να επικοινωνήσει, ή και να ενημερωθεί. Είναι δυνατόν μια μάζα από σίδερα να έχει ενδιαφέρον για το τι γίνεται στο χρηματιστήριο; Ασφαλώς όχι. Αυτή όμως η μάζα από σίδερα μπορεί να μεταφερθεί με κάποιο μέσον πού κάνει γι’ αυτήν την δουλειά. Μια νταλίκα, ένα φορτηγό. Ο άνθρωπος όμως ενημερώνεται, επικοινωνεί, ενδιαφέρεται για το χρηματιστήριο, για την πορεία της Ενωμένης Ευρώπης, για την παγκόσμια κατάσταση, και πολλά άλλα. Ταξιδεύει όχι με μέσα όπου μεταφέρουν μάζες από σίδερα ή μάζες από μπάζα, αλλά με συγκοινωνίες πού έχουν να κάνουν με την προσωπικότητά του. Αεροπλάνα, τρένα, αυτοκίνητα, πλοία και άλλα. Γι’ αυτό και καλό θα είναι αυτή η φράση να αλλάξει και να γίνει «Μέσα Γενικής επικοινωνίας, ή γενικής μεταφοράς».
Αυτή βεβαίως η μαζοποίηση, δεν είναι φαινόμενο τωρινό. Έχει ξεκινήσει από τον 17-18ο αιώνα μετά την Βιομηχανική
Επανάσταση. Σήμερα όμως μέσα στα πλαίσια της παγκοσμιοποιήσεως όλα τείνουν να ισοπεδωθούν, όλα τείνουν να γίνουν νούμερα και αριθμοί. Εμείς θα ανεχτούμε άλλο αυτήν την κατάσταση; Εάν θέλουμε να είμαστε ένα νούμερο μέσα στα τόσα άλλα, τότε είμαστε άξιοι της τύχης μας. Εάν όχι, τότε ας αντιδράσουμε, και ας πούμε ότι εμείς είμαστε άνθρωποι πού κοιτάμε επάνω, και τίποτα δεν θα μας κάνει να αλλάξουμε. Τότε θα είμαστε πραγματικά άνθρωποι, αλλιώς θα αποτελούμε ένα εξάρτημα μέσα στην παγκόσμια μηχανή.
Αρχιμ. Ιωακείμ Οικονομίκος.
Νοέμβριος 2007.